Paulina Jurgielska
DEUTSCHEM WORT?
Największa scena dramatyczna na Górnym Śląsku i jedna z najważniejszych instytucji kulturalnych na mapie Polski. Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego to kulturalna perła zlokalizowana w sercu Górnego Śląska. Decyzja o budowie teatru miejskiego podjęta została w 1898r. Teatr miał zostać usytuowany na placu Tiele – Wincklerów, pomiędzy synagogą, a gimnazjum, bądź na rynku nazywanym wówczas Friedrichsplatz. Do Katowic sprowadzeni zostali dwaj architekci specjalizujący się w projektach teatru: Heinrich Seeling oraz Carl Moritz. Zdecydowali oni, że budynek powstanie w miejscu starego ratusza, czyli przy dzisiejszym rynku. Ostatecznie za budowę odpowiedzialny był Carl Moritz, autor m.in. opery w Kolonii i teatrów w Barmen, Dürrn oraz Bochum.
Moritz zaproponował budynek o prostych formach wczesnego modernizmu opartych na klasycyzmie. Wnętrza charakteryzować się miały prostotą i oszczędnymi detalami. Autorem dekoracji rzeźbiarskich był Galler z Kolonii. Budowa teatru rozpoczęła się w 1905r., a do użytku instytucję oddano w 1907 roku jako teatr niemiecki, który na widowni mieścił aż 800 miejsc. Jego działalność została zainaugurowana 7 października 1907 r. sztuką Wilhelma Tella Fridericha Schillera. Wówczas aktorzy złożyli także uroczyste przyrzeczenie, że na scenie nigdy nie padną polskie słowa. Na frontowej fasadzie umieszczony został napis „Deutschem wort deutscher art” tłumaczony jako „Niemieckim słowem niemieckiej sztuce”. Od 1922 roku gmach istniał pod nazwą teatr polski.
ŁOMNICKI, HOLOUBEK, KANTOR…
Od tego roku także swoją działalność rozpoczęła scena dramatyczna, na której wystawiano sztukę „Królewski jedynak” Lucjana Rydla. We wrześniu 1936r. teatr otrzymał nową nazwę Teatru Śląskiego im. Stanislawa Wyspiańskiego. Od tego czasu budynek został kilkukrotnie wyremontowany. Po II wojnie światowej działalność Teatru Śląskiego wznowili Karol Adwentowicz i Wiliam Horzyca, grając „Zemstę” Aleksandra Fredry. Do zespołu dołączali coraz to bardziej uznawani reżyserzy i aktorzy. Do Katowic zawitał Tadeusz Łomnicki, dwa lata później do teatru przybył Gustaw Holoubek, który pełnił w latach 1954-1956 funkcję dyrektora artystycznego. Za jego kadencji w teatrze pojawił się wybitny inscenizator Tadeusz Kantor oraz Kazimierz Mikulski. Na scenie Teatru Śląskiego debiutował Jerzy Jarocki, teatr współpracował z Wojciechem Kilarem, a spektakle przygotowywali w tym czasie Tadeusz Kantor, czy Wiesław Lange – wybitne nazwiska polskiej sceny teatralnej.
MASA MASY
Obok Teatru Nowego w Łodzi, prowadzonego przez Kazimierza Dejmka, Teatr Śląski szybko zyskał miano czołowej polskiej sceny, jednej z tych, które dały początek ideowo – artystycznym przemianom w polskim teatrze. W latach 60 Teatr Śląski zaczął tracić swoją pozycję jednej z czołowych polskich scen. Było to związane z polityką władz wojewódzkich, które nie chciały teatru artystycznego, a stawiały na „teatr dla mas” i lekki repertuar. Siłą teatru pozostał natomiast zespół aktorski, który doskonale radził sobie z kolejnymi realizacjami, zyskując przychylną opinię krytyki. W 2007r. Teatr Śląski został laureatem nagrody im. Wojciecha Korfantego, honorującej wybitne postacie i instytucje zasłużone dla Górnego Śląska. W latach 2007-2013 dyrektorem artystycznym został Tadeusz Bradecki. W repertuarze pojawiła się współczesna polska dramaturgia, choć nie brakowało również tytułów z kanonu klasyki polskiej i światowej. Od 2013 roku funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego pełni Robert Talarczyk, który wygrał konkurs na to stanowisko.
Aktualnie teatr posiada 4 sceny. Scena Główna, która znajduje się w głównym gmachu i mieści 447 osób na widowni, scena Kameralna znajdująca się w tym samym budynku i przeznaczona do prezentacji małoobsadowych spektakli, scena w Malarni, która to znajduje się przy ulicy Teatralnej 2 i scena w Galerii Katowickiej, będąca jedynym teatrem w centrum handlowym w Polsce. Teatr prowadzi Studium Aktorskie, Studium Wiedzy o Teatrze oraz warsztaty teatralne. W przyteatralnej galerii prezentowane są wystawy plastyczne, a także ekspozycje prac studentów Pracowni Scenografii katowickiej ASP.
Teatr Śląski od lat doceniany jest przez licznych krytyków sztuki. W subiektywnym podsumowaniu sezonu 2022/2023 to właśnie Teatr Śląski w Katowicach doceniony został w większości kategorii. Za najlepsze wystawienie nowych polskich sztuk wyróżnienie otrzymał spektakl „Zanurzenie” w reżyserii Marcina Wierzchowskiego. Nagrodę za najlepszą scenografię oraz reżyserię świateł otrzymała Katarzyna Borkowska za spektakl pt. „Empuzjon” w reżyserii Roberta Talarczyka. Teatr Śląski słynie z odważnych interpretacji klasycznych dzieł literackich oraz z wprowadzania na scenę nowych tekstów. Współpracuje z najlepszymi reżyserami, aktorami i scenografami, co pozwala na osiąganie coraz to większych sukcesów artystycznych.
Wyświetl większą mapę
