Paulina Jurgielska
CHWAŁA PIONIEROM
Polska należy do nielicznych krajów, które jako pierwsze na świecie rozpoczęły produkcję cementu na światową skalę. Początek historii przemysłu cementowego sięga okresu, kiedy ziemie polskie objęte były trzema zaborami. Pionierem w Polsce była uruchomiona w 1857 roku Cementownia Grodziec. Wszystko za sprawą Jana Ciechanowskiego rodu Skarbień, który w 1842 roku przejął grodziecki majątek i w latach 50-tych rozpoczął budowę fabryki cementu w Grodźcu, dzielnicy Będzina. Był to wtenczas piąty takiego rodzaju zakład na świecie, a pierwszy w całym ówczesnym cesarstwie rosyjskim.
CEMENT WYSOKIEJ JAKOŚCI
Funkcję pierwszego dyrektora sprawował inżynier Emil Konarzewski, który prowadził zakład przez 20 lat. W 1925 roku Stanisław Ciechanowski, syn Jana, sprzedał cementownię belgijskiemu koncernowi „Solvay”, który modernizował zakład aż do 1939 roku. Cementownia Grodziec była fabryką cementu portlandzkiego, który otrzymywany był ze zmielenia klinkieru cementowego z gipsem. W zakładzie w Grodźcu wypalanie odbywało się w piecach szybowych, pracujących okresowo. Surowiec i klinkier przemielano w młynach żarnowych.
Pierwsza produkcja wynosiła 3 tys. beczek po 164 kg, czyli około 490 ton na rok. Wysoka jakość cementu, renoma zakładu oraz pozycja społeczna jej właściciela spowodowała, iż grodziecki cement był wykorzystywany zarówno przy budowach cywilnych, jak i wojskowych. Cement produkowany w tej fabryce był używany między innymi przy budowie Obszaru Warownego Śląsk, stanowiącego niegdyś potężne pasmo warowne, broniące podstawowego rejonu przemysłowego II RP przed agresją III Rzeszy. Użyty został także do budowy kolei Warszawsko – Wiedeńskiej oraz służył jako budulec wielu wojskowych fortyfikacji.
UPADEK I RUINA
Przez długi czas pod Cementownią utrzymywano filar oporowy w zalegającym tam pokładzie węgla. Na skutek wyeksploatowania go przez Kopalnię „Grodziec”, na terenie Cementowni nastąpiły nieodwracalne szkody, przez co zarząd zmuszony był wstrzymać działalność produkcyjną zakładu. 31 lipca 1979 zakończyła się wspaniała historia grodzieckiej Cementowni, która nigdy nie doczekała się swojej kontynuacji. Decyzją Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach, 19 lutego 2021 roku do rejestru zabytków wpisany został zespół zabudowy Cementowni Grodziec.
W chwili obecnej zakład stanowi ruinę, która jest jedynie wspomnieniem dawnej jego świetności. Na teren zabytku obowiązuje surowy zakaz wstępu, a sam obiekt grozi zawaleniem. Miejsce to jest jednym z najciekawszych zabytków architektury industrialnej w Europie i stanowi malowniczy obiekt w krajobrazie Grodźca, będący rajem dla fotografów oraz miłośników architektury przemysłowej.
Wyświetl większą mapę
